Με τις ευρωπαϊκές εκλογές να πλησιάζουν τον Ιούνιο του 2024, πιθανότατα θα θέλατε να μάθετε με ποιον τρόπο η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) επηρεάζει την καθημερινότητά σας, προτού αποφασίσετε τι θα ψηφίσετε. Πράγματι, οι αποφάσεις που λαμβάνονται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επηρεάζουν άμεσα, όχι μόνο εμάς τους ίδιους, αλλά και τους συνανθρώπους μας. Για αυτόν τον λόγο, είναι σημαντικό να εξετασθεί η ευρωπαϊκή πολιτική ατζέντα, που αφορά τις φυλετικές και εθνοτικές μειονότητες της κοινωνίας μας.

Πολλά παιδιά ανά τον κόσμο βιώνουν προβλήματα, όπως η περιθωριοποίηση, ιδίως όταν ανήκουν σε κοινωνικά ευάλωτες ομάδες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτών αποτελεί η εθνογλωσσική μειονότητα των Ρομά στην Ελλάδα, της οποίας τα μέλη στερούνται την πρόσβαση σε βασικές παροχές και δικαιώματα. Ειδικότερα, οι περισσότεροι Ρομά διαβιούν σε άθλιες συνθήκες, χωρίς την ύπαρξη βασικών εγκαταστάσεων και παροχών, όπως ο ηλεκτρισμός, η ύδρευση και η θέρμανση.

Παράλληλα, οι Ρομά αντιμετωπίζουν διάφορες παθογένειες, όπως η κατάχρηση αλκοόλ και ναρκωτικών, ή το κάπνισμα από πολύ μικρή ηλικία, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η κοινωνική τους συμπερίληψη. Ως μείζον πρόβλημα, ωστόσο, ορίζεται το υψηλό ποσοστό αναλφαβητισμού τους. Συχνά, η απουσία σχολικών μονάδων στους οικισμούς τους, σε συνδυασμό με την παιδική εργασία και τους πρόωρους γάμους, αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες της περιορισμένης ή και καθόλου πρόσβασής τους στην εκπαίδευση. Η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο ανησυχητική για τα νεαρά κορίτσια, τα οποία συχνά καλούνται να εγκαταλείψουν το σχολείο, λόγω των υποχρεώσεών τους ως νέες μητέρες, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο τις κοινωνικές διακρίσεις και τις έμφυλες ανισότητες.

Προκειμένου να βοηθήσει την μειονότητα των Ρομά στην Ελλάδα, η ΕΕ έχει υλοποιήσει έργα, όπως το «In4Child: Ψυχοκοινωνικές και υγειονομικές παρεμβάσεις για την ευημερία παιδιών από ευάλωτους πληθυσμούς», το οποίο είχε ως στόχο την επιμόρφωση και ιατρική περίθαλψη παιδιών Ρομά από την Θεσσαλονίκη και άλλα μέρη της Κεντρικής Μακεδονίας, μέσω μιας κινητής σχολικής μονάδας.

Εξάλλου, η ΕΕ έχει δεσμευθεί να προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα σε παγκόσμιο επίπεδο. Πιο συγκεκριμένα, η πολιτική της είναι να προάγει τα δικαιώματα όλων των γυναικών, των παιδιών και των μειονοτήτων, μέσα από την συνεργασία της με διεθνείς και περιφερειακούς οργανισμούς, καθώς και με ομάδες της κοινωνίας των πολιτών.

Παράλληλα, η ευρωπαϊκή νομοθεσία απαγορεύει τις διακρίσεις λόγω φυλετικής ή εθνικής καταγωγής σε τομείς, όπως η εκπαίδευση και η επαγγελματική κατάρτιση, ενώ σύμφωνα με το ποινικό δίκαιο όλων των κρατών-μελών της ΕΕ, τα αδικήματα κατά ατόμων με βάση τη φυλή ή την εθνική τους καταγωγή τιμωρούνται αυστηρά.

Έτσι, γίνεται κατανοητό ότι η διασφάλιση της δίκαιης μεταχείρισης των μειονοτήτων ήταν εκ προοιμίου μία από τις βασικές προτεραιότητες της ΕΕ. Η Σύμβαση Πλαίσιο για την Προστασία των Εθνικών Μειονοτήτων και ο Ευρωπαϊκός Χάρτης για την Προστασία των Περιφερεικών ή Μειονοτικών Γλωσσών αποτελούν ενδεικτικά παραδείγματα της ευρωπαϊκής προσήλωσης στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (PACE, 2010).

In4Child, 2020

Ωστόσο, στις 17 Σεπτεμβρίου 2020, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ένα ψήφισμα, καλώντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναπτύξει μια αποτελεσματικότερη πολιτική ενσωμάτωσης των Ρομά. Έτσι, στις 7 Οκτωβρίου 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το Στρατηγικό Πλαίσιο για την περίοδο 2020-2030, το οποίο αφορά στην ισότητα, ένταξη και ενεργή συμμετοχή των Ρομά στην ευρωπαϊκή κοινωνία.

Ως βασικός στόχος τέθηκε η ενίσχυση της συμμετοχής τους στην πολιτική, οικονομική και πολιτιστική ζωή της Ευρώπης, περιορίζοντας, ταυτόχρονα, την ξενοφοβία και τον ρατσισμό. Έτι, μεγάλη σημασία δόθηκε και στην ιατρική πρόληψη, ιδίως σε μία post-Covid εποχή. Ασφαλώς, αρωγός και οικονομικός υποστηρικτής αυτής της πρωτοβουλίας πρόκειται να είναι το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο.

Επομένως, μέσα από τις ερχόμενες ευρωεκλογές, δίνεται σε όλους τους Ευρωπαίους η δυνατότητα να εκφράσουν τη γνώμη τους για θέματα, που τους αφορούν, να επιλέξουν τα πρόσωπα, που θα τους εκπροσωπήσουν, καθώς και να επηρεάσουν την κατεύθυνση, στην οποία θα προσανατολιστούν οι ευρωπαϊκές πολιτικές. Για όλους αυτούς τους λόγους, είναι σημαντικό ο κάθε πολίτης να αξιοποιήσει την ψήφο του, για να αλλάξει τον κόσμο προς το καλύτερο. Άλλωστε, αν δεν επιλέξουμε εμείς οι ίδιοι το μέλλον μας, μπορεί αυτό να το κάνει κάποιος άλλος για εμάς.

Βιβλιογραφία:

Committee on Legal Affairs and Human Rights, PACE. (2010, January 20). Minority protection in Europe: Best practices and deficiencies in implementation of common standards. European Website on Integration.

Lecerf, M. (2023). Understanding EU action on Roma inclusion. European Parliamentary Research Service, p.1-12.

(2018, June 17). Racial and ethnic minorities: What Europe does for you. European Parliamentary Research Service.

(2020, June 18). Project helps children from vulnerable groups in cross-border area of Greece, North Macedonia. Official Website of the European Union.

Δημήτρης Θεολογίδης

Δράμα, Δεκέμβριος 2023