Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αποτέλεσε ψυχρολουσία για τους πολίτες και τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης: συνειδητοποίησαν πώς η βαθιά οικονομική εξάρτηση των κρατών-μελών από αυταρχικά, επιθετικά καθεστώτα αποτελεί σοβαρό πρόβλημα για τις ευρωπαϊκές δημοκρατίες. Οι αποφάσεις για την επείγουσα ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία λήφθηκαν ταχύτατα σε επίπεδο Ε.Ε. Τι γίνεται όμως με την περίπτωση της Κίνας;

Η Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωκοινοβουλίου υπερψήφισε την προηγούμενη εβδομάδα, στις 28/11, αναφορά της Υποεπιτροπής για την Ασφάλεια και την Άμυνα που περιγράφει την αυξανόμενη επιρροή και διείσδυση της Κίνας σε κρίσιμες υποδομές της Ε.Ε. και καλεί τα κράτη-μέλη να δράσουν γρήγορα για τον περιορισμό του φαινομένου, ειδικά στον τομέα τεχνολογιών που μπορεί να έχουν και στρατιωτικές χρήσεις. Την απόφαση υπερψήφισε ο Έλληνας βουλευτής Γιώργος Κύρτσος από το ευρωπαϊκό κόμμα Renew Europe, ενώ την καταψήφισε ο Κώστας Παπαδάκης από το ΚΚΕ.

Αφορμή για την ανησυχία αποτελεί η Στρατηγική Στρατιωτικής-Πολιτικής Συγχώνευσης της Κίνας (Military-Civil Fusion), στόχος της οποίας είναι η αναβάθμιση του κινεζικού στρατού μέσω της συγχώνευσης εμπορικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων με τη στρατιωτική βιομηχανία και την άμυνα της χώρας. Αυτό αφορά και διεθνή πρότζεκτ στα οποία συμμετέχει η Κίνα, καθώς και τις επενδύσεις κινεζικών εταιριών στο εξωτερικό. Φυσικά, η σύνδεση οποιασδήποτε οικονομικής δραστηριότητας που συμμετέχει η Κίνα με την τεχνολογική βελτίωση του κινεζικού στρατού δημιουργεί τεράστιο ζήτημα διαφάνειας και ασφάλειας για την Ε.Ε. Οι παγκόσμιες γεωπολιτικές εντάσεις και οι επιθέσεις σε κρίσιμες υποδομές εν μέσω πολέμου, όπως οι πρόσφατες ανατινάξεις των αγωγών ρωσικού φυσικού αερίου Nord Stream 1 και 2, προκαλούν εύλογες ανησυχίες για υποδομές που είναι τρωτές σε παρεμβάσεις ή επιθέσεις από δυνητικούς εχθρούς της Ε.Ε., όπως η Κίνα.

Το πρόβλημα είναι πως δεν μπορούμε να διαχωρίσουμε τις μεγάλες κινεζικές εταιρίες από το κινεζικό κράτος και συνεπώς από τον κινεζικό στρατό, αφού οι εταιρίες αυτές είτε είναι αμιγώς κρατικές, είτε έχουν στενές σχέσεις με το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας, το οποίο χρησιμοποιεί πληθώρα χρηματοπιστωτικών εργαλείων για να τις κατευθύνει.

Τί ρόλο παίζει όμως η Ελλάδα; Η πολυσυζητημένη πώληση του λιμένα του Πειραιά στην κινεζική κρατική ναυτιλιακή εταιρία COSCO το 2016 ήταν για το χρεοκοπημένο ελληνικό κράτος μια σανίδα οικονομικής σωτηρίας. Για την κινεζική κυβέρνηση, όμως, αποτελούσε σημαντική γεωστρατηγική επένδυση σε ένα λιμάνι –‘κλειδί’ για τις ευρωπαϊκές αγορές στο πλαίσιο του Belt and Road Initiative, και πιο συγκεκριμένα του ‘Θαλάσσιου Δρόμου του Μεταξιού’, της πρωτοβουλίας του Κινέζου προέδρου Xi Jinping για να αυξήσει τις κινεζικές επενδύσεις και τη διακρατική συνεργασία κατά μήκος του ιστορικού εμπορικού δρόμου του μεταξιού.

Αποτέλεσμα των στενότερων σχέσεων Κίνας-Ελλάδας ήταν η άρνηση της Ελλάδας να καταδικάσει σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο παραβάσεις του διεθνούς δικαίου και των ανθρωπίων δικαιωμάτων που διέπραξε η Κίνα. Συνεπώς, η Ελλάδα, και λόγω της γεωστρατηγικής της θέσης, βρίσκεται στο επίκεντρο της ανησυχίαςτης Ε.Ε.Η περίπτωση της εξαγοράςτου Πειραιά από την COSCO είναι πλέον πασίγνωστη-υπάρχουν όμως και λιγότερο γνωστές επενδύσεις κινεζικών εταιριών σε κρίσιμες υποδομές στην Ελλάδα. Για παράδειγμα, σύμφωνα με την αναφορά της Υποεπιτροπής, η κινεζική εταιρία HMN Technologies έφτιαξε καιβελτίωσε 11 συστήματα υποθαλάσσιων διαδικτυακών καλωδίων στην Ευρώπη, μεταξύ των οποίων υποθαλάσσια καλώδια κοντά στη βάση του NATO στη Σούδα.

Επιπλέον, η κρατικήεταιρία διανομής ηλεκτρισμού της Κίνας State Grid αγόρασε τον Ιούνιο του 2017 24% των μετοχών του ΑΔΜΗΕ στο πλαίσιο της ιδιωτικοποίησης τουκαι το 2019 εξέφρασε ενδιαφέρον να αγοράσει 20% των μετοχών της Ariadne Interconnection, θυγατρικής του ΑΔΜΗΕ που έχει αναλάβει να συνδέσει ενεργειακά την Κρήτη με την ενδοχώρα. Τέλος, σύμφωνα με την αναφορά, πλοία του Κινεζικού στρατιωτικού ναυτικού έχουν κάνει στάσεις για εργασίες συντήρησης και επισκευέςσε πολλά λιμάνια που ελέγχονται από κινεζικές εταιρίες, μεταξύ των οποίων στον Πειραιά και το λιμάνι της Βαλένθια.Ακόμα και ο φορέας διαχείρισης τουλιμένατης Θεσσαλονίκης προέβη στη σύναψη συμφώνου συνεργασίας με την κινέζικη κρατική ναυτιλιακή εταιρία China Merchants Port Holdings το 2020. Παραδόξως, οιιδιωτικοποιήσεις είχαν γίνει τότε στο πλαίσιο τηςσυμφωνίας οικονομικής στήριξης της Ελλάδας από την Ε.Ε.και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, άλλο ένα στοιχείο που φανερώνει τημεταστροφή της ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικήςμετά τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Πηγή: protothema.gr

Ο πολιτικός έλεγχος μέσω οικονομικών ‘αντίποινων’ σε χώρες που δυσαρεστούν την Κίνα καθίσταται πιο εύκολος όταν η Κίνα ελέγχει τα λιμάνια και άρα την αλυσίδα τροφοδοσίας: μπορεί να τιμωρήσει τους Ευρωπαίους πολίτες κάνοντας αναδρομολόγηση των πλοίων και καθυστερώντας την παράδοση κρίσιμων εμπορευμάτων, καταφέρνοντας έτσι ένα σοβαρό πλήγμα στις ευρωπαϊκές οικονομίες. Πώς θα αντιδράσουν τα κράτη-μέλη της Ε.Ε., με τους διαφορετικούς βαθμούς εξάρτησης από την Κίνα, αλλά και τα διαφορετικά κόμματα; Αναμένεται να το δούμε στην ψηφοφορία της ολομέλειας του Ευρωκοινοβουλίου για το ζήτημα. Και φυσικά, κάθε Έλληνας πολίτης μπορεί να συμβάλλει στη διαμόρφωση της πολιτικής της Ε.Ε. για αυτό το τόσο κρίσιμο για την Ελλάδα ζήτημα μέσω της ψήφου του στις Ευρωεκλογές που έρχονται τον Ιούνιο του 2024.

Ειρήνη Σωτηροπούλου

Αθήνα, Δεκέμβριος 2023