Όταν στις 19 Αυγούστου 2023 θα ξεσπούσε στην περιοχή της Αλεξανδρούπολης Έβρου μία πυρκαγιά κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί τι θα ακολουθούσε.

Λίγες μέρες αργότερα νέα μέτωπα ξεκινάνε σε Ροδόπη αλλά και στο Δάσος Δαδιάς, προστατευόμενη περιοχή Natura και Εθνικό Πάρκο, που μάλιστα μόλις την προηγούμενη χρονιά είχε πληγεί από πυρκαγιά. Οι τρεις πυρκαγιές γίνονται ένα μέτωπο που κατακαίει την περιοχή για τις επόμενες μέρες με θύματα ανθρώπους, ζώα, περιουσίες, καλλιεργήσιμες εκτάσεις, δασικά εδάφη, μοναδικά οικοσυστήματα. Στις 20 Αυγούστου ενεργοποιείται η υπηρεσία Copernicus που αποτυπώνει το μέγεθος της καταστροφής και στις 29 Αυγούστου η Κομισιόν επιβεβαιώνει σε ανακοίνωσή της: «Η μεγαλύτερη φωτιά που έχει καταγραφεί ποτέ στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι αυτή του Έβρου». Συνολικά 935.000 στρέμματα γίνονται στάχτη στην περιοχή του Έβρου και επηρεάζονται τα δύο Εθνικά Πάρκα του νομού σύμφωνα με την πρώτη οικολογική αποτίμηση των πυρκαγιών της WWF Ελλάς.

Η «πυρκαγιά του Έβρου» όπως έμεινε γνωστή συνδέθηκε άμεσα με την κλιματική αλλαγή, ονομάστηκε «mega-fire», πυρκαγιά δηλαδή μεγάλης έντασης που καίει μεγάλη έκταση και ιδιαίτερα δύσκολη στην κατάσβεσή της, ένα χαρακτηριστικό της κλιματικής αλλαγής που είχε προειδοποιήσει η επιστημονική κοινότητα. Τα εντονότατα ακραία φαινόμενα που πλήττουν σε μεγάλο βαθμό περιοχές και είναι όλο και πιο δύσκολα στην αντιμετώπισή τους είναι βασικά χαρακτηριστικά της κλιματικής αλλαγής: η πυρκαγιά του Έβρου και οι – ακολουθούμενες κατά πόδας χρονικά – πλημμύρες τις Θεσσαλίας αποτέλεσαν μια απότομη αφύπνιση για την Ελλάδα ότι η κλιματική κρίση δεν είναι κάτι που θα έρθει σταδιακά και θα μας απειλεί σε κάποιο μέλλον μακρινό όταν θα έχουμε πιθανόν προλάβει να είμαστε πλήρως προετοιμασμένοι για την αντιμετώπισή της, αλλά είναι εδώ, τώρα, και μας πλήττουν ίσως και ανεπανόρθωτα. Άλλωστε η σύνδεση της πυρκαγιάς του Έβρου με την κλιματική αλλαγή και ο χαρακτηρισμός της ως μοναδικό φαινόμενο συζητήθηκαν εκτενώς στην Βουλή σε σχετική συζήτηση για τη διαχείριση των πύρινων μετώπων και ενώ ακόμα η πυρκαγιά μαινόταν.

Τα φαινόμενα αυτά ωστόσο δεν απασχόλησαν μόνο τον Έβρο και την Ελλάδα αλλά και την Ευρωπαϊκή Ένωση – με την Κομισιόν άλλωστε πρώτη να ονοματίζει την πυρκαγιά την μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί ποτέ στην Ευρωπαϊκή Ένωση – η οποία άλλωστε προσπαθεί ήδη να προετοιμαστεί για όσα φέρνει η κλιματική αλλαγή. Οι Έλληνες Ευρωβουλευτές συνέβαλαν σε αυτό από την πλευρά τους: ο Κωνσταντίνος Αρβανίτης σε ερώτηση που κατέθεσε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έθεσε το ζήτημα της έλλειψης πόρων και εργαλείων της ΕΕ για την αποτελεσματική πρόληψη και καταπολέμηση των πυρκαγιών και των φυσικών καταστροφών γενικότερα αλλά και την «απουσία ενός ισχυρού κεντρικού φορέα για τον σχεδιασμό και τον συντονισμό των δράσεων και ενός ισχυρού μόνιμου οικονομικού μηχανισμού για την υποστήριξη των σχετικών πρωτοβουλιών και των κρατών μελών που επηρεάζονται».

Μέσα στον Νοέμβριο το θέμα ξαναβρέθηκε στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατά την διάρκεια εκδήλωσης με τίτλο «Πώς να μη διαλυθεί το κράτος και να μην καταρρεύσει η δημοκρατία στην ανθρωπόκαινο» που διοργάνωσε ο ευρωβουλευτής, Πέτρος Κόκκαλης στην οποία συμμετείχαν και οι ευρωβουλευτές César Luena και Jutta Paulus. Εκεί κλήθηκαν να μιλήσουν ακαδημαϊκοί, επιστήμονες, αιρετοί αλλά και κάτοικοι του Έβρου και της Θεσσαλίας για τις επιπτώσεις των καταστροφών αλλά και το μέλλον των πληγεισών περιοχών. Κατά την διάρκεια της εκδήλωσης τονίστηκαν τα σημεία που πρέπει να πέσει το βάρος των επόμενων ενεργειών: στο χτίσιμο της ανθεκτικότητας και στα νέα εργαλεία πολιτικής που πρέπει να δημιουργηθούν.

Από την πλευρά τους οι Ευρωβουλευτές μίλησαν για νέα χρηματοδοτικά εργαλεία, ειπώθηκε ξανά η ανάγκη για ένα ευρωπαϊκό ταμείο («Χρειάζεται να δημιουργήσουμε ένα νέο και ικανό Ευρωπαϊκό Ταμείο Απωλειών και Ζημιών με αμοιβαιοποίηση των βαρών κατά τα πρότυπα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας», σημείωσε ο κ. Κόκκαλης), για την ανάγκη νέων πολιτικών και δράσεων άμεσα με επίκεντρο το κλίμα και το μέλλον του πλανήτη.

Από την άλλη οι πολιτικές που βρίσκονται ήδη στις συζητήσεις τις ΕΕ, όπως ο Ευρωπαϊκός Νόμος για την Αποκατάσταση της Φύσης, ο Ευρωπαϊκός Κλιματικός Νόμος, η Στρατηγική τη ΕΕ για τη Βιοποικιλότητα έως το 2030 και η Στρατηγική για τα Εδάφη αποτελούν κλειδί για την αποκατάσταση της περιοχής του Έβρου, όπως εξήγησε ο εθνοβιολόγος και επιστημονικός συνεργάτης στο Τμήμα Κοινωνικής Μετάβασης και Γεωργίας στο Πανεπιστήμιο Hohenheim Παύλος Γεωργιάδης που βρέθηκε στην συζήτηση και ο οποίος θεωρεί πως ο νομός μπορεί να γίνει «ζωντανό εργαστήρι» για την εφαρμογή αυτών των πολιτικών στην πράξη.

‘Όπως ειπώθηκε λοιπόν και στην συζήτηση, η πρόκληση για το μέλλον είναι στο κλίμα και στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται και που γίνονται έκδηλες μέσα από τέτοιου είδους καταστροφές. Οι καταστροφές σε Έβρο και Θεσσαλία ανέδειξαν μεταξύ άλλων την ανεπάρκεια και των έως τώρα πολιτικών αντιμετώπισης των φαινομένων της κλιματικής αλλαγής – μια κλιματικής αλλαγής που δεν αναμένεται αλλά έχει πια ήδη φτάσει – και την ανάγκη για άμεσες απαντήσεις, κατέδειξαν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να κινηθεί πολύ πιο ταχύτατα στην χάραξη νέων πολιτικών, δράσεων αλλά και νέων εργαλείων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και όσα αυτή φέρνει. Και αν στις προηγούμενες κάλπες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τα ζητήματα περιβάλλοντος δεν ήταν ανάμεσα σε αυτά που πρωταγωνιστούσαν στο πως κρίνουν και ψηφίζουν οι πολίτες της ΕΕ, το βέβαιο είναι πως φέτος προσερχόμενοι στις κάλπες αναζητούν απαντήσεις στις προκλήσεις της κλιματικής κρίσης, των οποίων γίνονται ήδη μάρτυρες, και τους κατάλληλους Ευρωβουλευτές να πάρουν τις σωστές αποφάσεις για την επόμενη πενταετία.

Η πρόκληση για το παρόν και το μέλλον μας είναι στο κλίμα και στο περιβάλλον – μια αλήθεια που λόγω και της πυρκαγιάς στον Έβρο είναι πιο ορατή και επίκαιρη από ποτέ, και είναι φανερό πως θα συνεχίσει να απασχολεί έντονα τους Ευρωπαίους πολιτικούς και πολίτες.

Πηγές:

  • https://www.radioevros.gr/komision-i-fwtia-ston-evro-einai-i-megaliteri-stin-istoria-tis-ee/
  • https://www.radioevros.gr/wwf-prvti-oikologiki-apotimisi-pyrkagiwn/
  • https://www.ertnews.gr/eidiseis/ellada/politiki/mitsotakis-oi-foties-den-exoun-kommatiko-xroma-oi-polites-perimenoun-logodosia-kai-ypeythynotita/
  • https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/E-9-2023-002482_EN.
  • htmlhttps://www.amna.gr/home/article/778156/Anthektikotita-kai-nea-ergaleia-politikis-gia-tin-antimetopisi-ton-klimatikon-katastrofon?fbclid=IwAR3eN9PmxbnsF1_Il2FD6Qb5ReMyn5xVXTxHxhIjzH41y2P0A_F6GOsjBL8

Σταυρούλα Αγελαδαράκη

Ορεστιάδα, Δεκέμβριος 2023